پرونده اجتماعی شهروندان بر اساس (سوءپیشینه و حسن‌پیشینه)

بازتاب در خبرگزاری‌ها:

بررسی 1: این طرح از دو طریق (نامه و سایت ریاست جمهوری- ثبت ایده و پیشنهاد) در 22 و 23 اردیبهشت 1397 برای رییس جمهور (حسن روحانی) ارسال شد و یکی از این موارد از سوی ریاست جمهوری به نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران ارسال گردید و بعد از بررسی واحدهای مختلف در ناجا گفتند: این طرح باید به سازمان استخدامی کشور برای بررسی بیشتر ارسال شود و سپس برای اجرایی شدن باید در مجلس تصویب شود که قرار شد این پاسخ را برای ریاست جمهوری ارسال نمایند که عملا با اتمام دوره فعالیت دولت و مجلس اتفاقی نیافتاد. 

بررسی 2: اما در نشست “حقوق شهروندى چشم انداز روشن کارافرینى“ که با حضور نمایندگان دولت و مجلس در ستاد مرکزی علمی کاربردی خانه کارگر در دوم مرداد 1397 به همت سرکار خانم دکتر فروغ علیپور برگزار شد، این طرح را ارائه نمودم و مورد استقبال نمایندگان محترم قرار گرفت و توسط سرکار خانم مهندس زهرا سعیدی نماینده محترم مبارکه به مجلس شورای اسلامی برده شد و توسط مرکز پژوهش‌ها و کمیسیون اجتماعی مجلس بررسی شد که نتیجه آن و تحلیل پاسخ مرکز پژوهش‌ها در کتاب درج شده است.

 این نشست با حضور مسئولان ذیل برگزار گردید.

سرکار خانم زهرا سعیدی مبارکه (سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس)، سرکار خانم زهرا ساعی (نماینده مردم تبریز در مجلس)، جناب آقای علیرضا محجوب (دبیرکل خانه کارگر و نماینده مردم تهران در مجلس)، سرکار خانم سیده حمیده زرآبادی (نماینده مردم آبیک، قزوین و البرز در مجلس)، جناب آقای محمدرضا بادامچی (نماینده مردم تهران در مجلس)، جناب آقای رحیم سرهنگی (مدیرکل دفتر توسعه کارآفرینی و بهره‌وری نیروی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی)، جناب آقای خاتم شاکرمی (مدیرکل تعاون و کار و رفاه اجتماعی استان تهران)، جناب آقای علی حیدری (نایب رئیس هیات مدیره سازمان تامین اجتماعی) و…

1- عدم وجود یک سیستم و ملاک دقیق برای تعیین و تشخیص حسن‌پیشینه شهروندان

2- عدم وجود یک سیستم منسجم، متمرکز و دقیق (بانک اطلاعاتی دقیق) از (شایستگی‌ها، توانایی‌ها، مهارت‌های، نیازها و…) شهروندان برای (استخدام، تایید صلاحیت‌ها و…) و همچنین (استعدادیابی و انتخاب نیروهای برتر جامعه) بر اساس شایسته‌محوری

3- عدم استفاده شهروندان از امکانات اجتماعی بر اساس شایسته‌محوری به طور دقیق

4- عدم وجود یک سیستم متمرکز جهت ساماندهی نیروهای داوطلب و کمک‌های مردمی در بلایای طبیعی، جنگ، کمک به مناطق محروم… و همچنین اطلاع رسانی به شهروندان بر اساس اعلام آمادگی قبلی

– نیاز جامعه به یک سیستم و شبکه مطمئن که بتواند دستان بخشی از جامعه که نیازمند دریافت کمک‌های نیروهای داوطلب هستند را در دستان شهروندان قرار دهد و پلی باشد بین این دو بخش از جامعه و حتی می‌تواند از پتانسیل زنان خانه دار و بازنشستگان نیز در مشارکت های اجتماعی بهره ببرد

– وجود (شرکت‌های نوپا) و یا (شرکت‌های زیان‌ده) که توانایی استخدام نیرو ندارند (افراد حقوقی) و همچنین خانواده‌هایی که نیاز به (مشاور، معلم و خدمات دیگر) مخصوصا برای فرزندان خود دارند و نمی‌توانند برای آن هزینه‌ای را متقبل بشوند (افراد حقیقی) و از طرفی وجود شهروندانی که نذر فعالیت داوطلبانه می‌کنند و از وجود چنین شرکت‌ها و افرادی اطلاع ندارند (با توجه به شرایط اقتصادی امروز کمک به این شرکت‌ها نوعی جهاداقتصادی است)

5- عدم وجود یک ساز و کار تعریف شده متمرکز، معین و قابل دسترس برای همه شهروندان مخصوصا نوجوانان و جوانان و دانشجویان جهت یافتن موقعیت‌های کارآموزی، کسب تجربه و یادگیری مهارت‌های اجتماعی برای همه قشرهای جامعه و نه فقط فارغ‌التحصیلان دانشگاهی

* ارائه راه حل:

1- برای همه شهروندان بر اساس کدملی افراد، یک پنل شخصی درست می‌شود که هر فرد پس از مراجعه به آن، در ابتدا اطلاعات شخصی خود مانند آدرس، تلفن، تحصیلات… و همچنین توانایی‌های خاص خود، خدمات و فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی که به‌صورت داوطلبانه می‌تواند انجام بدهد را در قسمت انتخاب حوزه فعالیت، کامل می‌نماید، مانند آموزش، پرستاری، تعمیرات، خدمات مشاوره در خصوص (خانواده، کسب و کار، فعالیت‌های اقتصادی و…)، کمک به زلزله زدگان (به‌طور کلی بلایای طبیعی)، شرکت در اردوهای جهادی مناطق محروم و…

2- با تکمیل این قسمت، وقتی در جایی نیاز به خدمتی می‌شود، سیستم با توجه به اعلام آمادگی قبلی افراد، آن خدمت و فعالیت را به شهروندان اطلاع می‌دهد و بدین‌ترتیب، افراد مطلع می‌شوند و این امکان را پیدا می‌کنند تا با مشارکت در آن خدمت پرونده اجتماعی خود را با حسن‌سابقه پر نمایند و همچنین با سازماندهی و استفاده بهینه از نیروهای مردمی از هرج و مرج و ازدحام مردم و اختلال در امر کمک رسانی جلوگیری می‌کند

3- برای هرکدام از خدمات و فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی (در قسمت قبلی)، به‌‌طور مثال امتیازی از 1 تا 10 درنظر گرفته می‌شود

4- هر فردی که جهت استخدام، دانشگاه، سربازی، تأیید صلاحیت عمومی برای انتخابات‌ مجلس، شوراهای شهر، ریاست جمهوری و… اقدام می‌کند، علاوه بر سوءسابقه که در این سامانه نیز درج می‌شود، حسن‌سابقه افراد و امتیازهای اخذشده آن، ملاک قرار می‌گیرد. حال اگر هر فردی امتیاز بیشتری داشته باشد، می‌تواند از مزایای اجتماعی بیشتری نیز برخوردار شود و در اولویت موارد ذکرشده قرار گیرد. درواقع انتخاب افراد، بر اساس یک سیستم و ملاک یکسان برای همه شهروندان، بر اساس شایسته محوری صورت می‌پذیرد؛ حتی در تعیین تخفیفات مالیاتی، اخذ وام‌ها و مجوزهای مختلف و… می‌توان با مدنظر قراردادن حسن‌سابقه افراد، این موارد را تطبیق داد و تسهیلات ویژه‌ای برای این موارد نیز درنظر گرفت

5-اعتبارسنجی: وارد کردن مجموع ساعات کاری و حوزه فعالیت، میزان رضایت و امتیازدهی به داوطلبان و کیفیت کار آن‌ها توسط افراد و یا سازمان‌هایی که برای آن‌ها خدمتی انجام شده است به‌وسیله پرسشنامه و همچنین درج میزان رضایت داوطلبان از آن‌ها و تخمین میزان ارزش مادی و معنوی کار انجام شده

6- کشف استعداد و توانایی‌های خاص شهروندان از طریق پرسشنامه‌هایی که اشخاص حقیقی و حقوقی پذیرنده داوطلب پاسخ می‌دهند

7- می‌توان در سامانه، قسمتی باعنوان «تبادل خدمات» طراحی نمود تا وقتی فردی خدمتی را داوطلبانه ارائه می‌کند، اگر یک روز نیاز به یک خدمت پیدا کرد، از طریق سامانه درخواست کمک نماید و دیگران نیز با ملاحظه فعالیت‌های اجتماعی آن فرد، به‌طور داوطلبانه، به آن شخص کمک می‌کنند. شایان ذکر است که این چرخه، باعث می‌شود فرهنگ خدمت‌رسانی به یکدیگر، رشد چشم‌گیری داشته باشد. این قابلیت، درخصوص بازنشستگان و از کارافتادگان می‌تواند بسیار مفید واقع شود

8- این پروژه نیاز به مشارکت بسیاری از نهادها و سازمان‌ها دارد از جمله وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که با وضع قوانین مرتبط به کنترل این طرح بپردازند. مثلا میزان کمک‌های داوطلبان به هر شخص حقیقی و حقوقی چگونه باید باشد و تعهداتی که نسبت به یکدیگر دارند به چه صورت است. همچنین مجلس شورای اسلامی نیز با تصویب قوانین مورد نیاز می‌تواند روند اجرای صحیح این طرح را تضمین نماید

9- سامانه را می‌توان طوری طراحی نمود که حسن‌سابقه و سوءسابقه برای هر فرد، قابل مشاهده باشد تا هر فردی از وضعیت پرونده اجتماعی خود آگاه شود و از این طریق، انگیزه بیشتری نیز برای خدمات و فعالیت‌های اجتماعی و همچنین ارتقای جایگاه اجتماعی خود داشته باشد

10- با اصلاح بعضی قوانین، درخصوص جرائم، می‌توان قانونی در این سیستم لحاظ نمود که افراد بتوانند بر اساس میزان مشارکت‌های اجتماعی خود و افزایش امتیاز فعالیت‌های داوطلبانه، بعضی از موارد سوءسابقه‌های خود را پاک نمایند.

11- برای رسیدن به این مطلوب، نیاز است از همه ظرفیت‌های جامعه، به‌ویژه مساجد، فرهنگ‌سراها، مدارس، دانشگاه‌ها و… استفاده شود

12- برخلاف سوء‌پیشینه که صرفاً به خود فرد ارائه می‌شود و از طریق درخواست قانونی در دفاتر پلیس صورت می‌پذیرد، می‌توان در صورت تأیید مسئولان، حسن‌سابقه هر فرد، به‌صورت عمومی به نمایش درآید. البته انتخاب نمایش این گزینه می‌تواند برای شهروندان به صورت اختیاری باشد

13- می توان سامانه کاریابی را به این سیستم اضافه نمود تا شهروندان بتوانند برای یافتن شغل نیز به این پایگاه مراجعه نمایند و همه شهروندان به طور یکسان از موقعیت های کاری از این طریق مطلع گردند و صاحبان مشاغل نیز با مراجعه به این پایگاه شایسته ترین افراد را انتخاب نمایند

14- افراد حقیقی و حقوقی می توانند از طریق فیلتر کردن نوع خدمتی که لازم دارند و انتخاب محدوده جغرافیایی، داوطلب مورد نظر خود را جستجو نمایند

* دستاوردهای اجتماعی:

1- سامانه فدا باعث می‌شود افراد جامعه برای ارتقای جایگاه اجتماعی خود، یک انگیزه مثبت پیدا کنند و برای این کار تلاش نمایند

2- ملاک شایسته‌محوری مشخص‌تر و دقیق‌تر می‌شود و همه اقشار از یک فرصت یکسان برای ارتقای جایگاه اجتماعی خود استفاده می‌کنند

3- فرهنگ خدمت‌رسانی و کار خیر در مردم بیشتر تقویت می‌شود که این خود آثار و برکات بسیاری دارد

4- شهروندان بر اساس شایسته‌محوری استخدام و از یک‌سری امکانات اجتماعی مضاعف نیز برخوردار می‌شوند

5- توجه به حسن‌پیشینه، درحقیقت توجه به ارزش‌های انسانی است و چقدر زیباتر است که موقع استخدام یا تأیید صلاحیت‌های عمومی به‌جای اینکه به فرد بگویند سوءسابقه خود را ارائه کند، به پرونده اجتماعی فرد اشاره و توجه شود. این کار باعث ایجاد احساس خوب در افراد جامعه نیز خواهد شد و…

6- این طرح بر پایه فناوری در صدد فرهنگ‌سازی و ارائه ساز و کار برای نیازهای اجتماعی و مشارکتی شهروندان نیز هست

7- این سامانه باعث تحقق عدالت اجتماعی، شایسته سالاری، ارتقاء جایگاه اجتماعی و به‌طور کلی اجرای حقوق شهروندی خواهد شد

8- این سامانه علاوه بر اشخاص حقیقی و سازمان‌های خصوصی و دولتی، باعث کمک به سازمان‌های مردم نهاد (هلال احمر، بهزیستی…)، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت آموزش و پرورش برای بالا بردن مهارت‌های اجتماعی، کارآموزی و تکمیل مهارت‌های دانش آموزان و دانشجویان می‌شود

9- این سامانه با توجه به نیازهای روز جامعه، قابلیت توسعه و ارتقاء دارد و به فرصت های برابر،  حق اشتغال و کار شایسته و دسترسی به اطلاعات و شفاف سازی اطلاعات که در حقوق شهروندی نیز به آن اشاره شده است کمک می کند

10- این سامانه علاوه بر این که کمک به استخدام بر اساس شایسته محوری می‌کند، باعث می‌گردد تا اگر فردی بخواهد یک کسب و کار جدیدی راه‌اندازی نماید، شایستگی و توانایی‌های وی برای مرکز صادر کننده مجوزها قابل رویت باشد

11- این سامانه باعث جلوگیری از رانت می‌شود

12- جان بخشیدن و کمک به شرکت‌های نوپا و شرکت‌های در حال ورشکستگی و زیان‌ده توسط افرادی که نذر کار داوطلبانه می‌کنند و یا کارآموزان. (این سامانه به قشری که کار جهادی می‌کند جهت می‌دهد: یعنی با توجه به شرایط و جنگ اقتصادی، به این نوع شرکت‌ها کمک نمایند. در حقیقت افرادی که نذر کار داوطلبانه می‌کنند مانند سربازان جنگ اقتصادی هستند که به کمک فعالان اقتصادی که به نوعی آن‌ها نیز در حال جهاد اقتصادی هستند می‌روند)

13- کمک به گسترش مشارکت‌های اجتماعی شهروندان

14- کمک به شهروندان برای کسب تجربه و مهارت و چه بسا این روند باعث شود آن‌ها استخدام شوند

15- این ارتباط و تایید و تفسیر (متقابل) دو طرف نسبت به یکدیگر باعث کشف استعداد کارآموزان توسط شرکت‌ها نیز می‌شود و باعث می‌گردد فرصت به‌دست آوردن کار شایسته و فرصت‌های شغلی بیشتری برایشان به‌وجود بیاید.

محمدعلی نژادیان